Drieluik ‘Voelen na kanker’. Deel 1: Hoe voel je je?

door | feb 2, 2023

In dit drieluik wordt aandacht besteed aan voelen. Iets wat we allemaal kunnen, maar wat soms verrekte lastig is. Vooral bij periodes van langdurig stress. Dan schieten we in ons hoofd en maakt die kop overuren. Maar ons lijf? Wat doet die eigenlijk? En pikken we de signalen van ons lichaam wel op?

In dit eerste deel komt aan bod dat het heel logisch is dat je de vraag ‘hoe voel je je’ lastig kunt beantwoorden. Lees je mee?

Hoe voel je je?

Een vraag die zo simpel lijkt, maar soms zo verrekte lastig is om te beantwoorden. Hoe voel ik me? En wát voel ik dan eigenlijk? 

Als je kanker blijkt te hebben, zul je hopelijk ervaren dat je steun krijgt van dierbaren. Mensen die meeleven, die iets voor je willen doen. Iets doen helpt ons allemaal. We zijn praktisch bezig, we voelen ons nuttig en doordat we bezig zijn, hoeven we niet te voelen.

Want voelen, en dan vooral de negatieve dingen, dat is verdomd vervelend!

Overlevingsmodus

Op het moment dat je de diagnose kanker krijgt (of op een andere manier te maken krijgt met trauma), word je overlevingsmodus getriggerd. Je zenuwstelsel gaat ‘aan’ en je staat op standje vechten of vluchten. Hoe dan ook: er zit actie in je lijf. Energie. Je hartslag gaat omhoog, je spieren zijn gespannen, je ademhaling zit hoog en gaat snel: allemaal acties van het lichaam om te zorgen dat jij letterlijk kan vechten of vluchten. Niet in fysieke zin zoals ooit toen we holbewoners waren en een sabeltandtijger tegen konden komen, maar nu vooral in figuurlijke zin. Je zet je schrap, of eigenlijk zet je lichaam zich schrap, om een periode van onzekerheid, onvoorspelbaarheid en vooral onveiligheid aan te kunnen. 

Gevoel wordt uitgeschakeld

Wat er tegelijk met die overlevingsmodus die ‘aan’ gaat gebeurt, is dat je gevoel wordt uitgeschakeld. Want: voelen is gevaarlijk. Stel dat je daadwerkelijk gewond raakt (door die sabeltandtijger) dan zul je pijn ervaren als je een wond oploopt en dat is niet fijn en kost energie. Dus ons lichaam schakelt gevoel uit. Handig… op de korte termijn. Als die sabeltandtijger geweken is, kan het lichaam weer ontspannen en komen we weer in ruststand, kunnen we ons lichaam weer voelen en is het tijd om bij te komen. 

Maar ja… die jaren waarin we een sabeltandtijger tegenkwamen bestaan al een tijdje niet meer. We ervaren nu andere vormen van stress. En vaak ook langer. Soms maanden of misschien wel jaren achter elkaar. 

Dat betekent dat het lichaam dus langduriger het gevoel heeft uitgeschakeld. 

En dan kan het dus knap lastig zijn om dat weer ‘aan’ te zetten. Om weer te voelen. Bovendien: als het een negatief gevoel is, voelen we het liever niet. We zijn niet gewend om stil te staan bij negatieve gevoelens. 

Negatieve gevoelens zijn moeilijk

Ga maar eens na voor jezelf: toen je vroeger klein was en je viel en bezeerde bijvoorbeeld je knie: wat kreeg je dan te horen? “Kusje erop, klaar! Nu is het over!’ Oftewel: niet te veel aandacht schenken aan de pijn of het verdriet. Ik bepaal nu voor jou dat het over is. 

In plaats van: bah wat vervelend, kom hier maar eens rustig bij me huilen. 

Wat we geneigd zijn om te doen (en dat doen we écht allemaal in meer of mindere mate) is om negatieve gevoelens te vermijden of te proberen ze onder controle te houden. Of een combinatie van die twee strategieën. En ook hiervoor geldt: ze werken. Voor even. Niet op langere termijn. Maar ze zijn perfect om met moeilijke shit zoals een diagnose kanker, te dealen. Bij vermijden wil je het er niet over hebben of zoek je afleiding. Bij het proberen onder controle te houden

Zeker als je in een behandelingstraject zit, is er weinig ruimte voor gevoelens. Je agenda wordt bepaald door het ziekenhuis, je moet vanalles ondergaan, je lichaam krijgt het zwaar te verduren. Pas wanneer die behandelingen (bijna) voorbij zijn, ontstaat er in het hoofd meer ruimte om te gaan verwerken wat er nu eigenlijk allemaal gebeurd is. 

En als iemand dan vraagt hoe het met je gaat, tja, wat zeg je dan? Je hebt zelf eigenlijk geen idee. Hoe voel ik me? Ik weet eigenlijk niet hoe ik me voel.

En die laatste zin is best bijzonder. Lees hem nog maar eens een keer. Ik wéét niet, hoe ik me vóél. Nogal wiedes. Weten komt vanuit je hoofd. Voelen komt vanuit je lichaam. Dat zijn twee verschillende dingen! Je kunt niet weten hoe je je voelt. Je voelt hoe je je voelt!

Tenzij dat dus niet lukt. Hoe je dat langzaam weer kunt gaan herstellen, lees je hier in deel 2 van dit drieluik